หน้าจอโทรศัพท์มือถือเป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่สำคัญที่สุดของสมาร์ทโฟน การเข้าใจสเปคต่างๆ ของหน้าจอจะช่วยให้การเลือกซื้อมือถือใหม่ได้ตรงตามความต้องการมากขึ้น ในบทความนี้ เราจะช่วยให้คุณเข้าใจสเปคต่างๆ ของหน้าจอและผลกระทบต่อประสบการณ์ของผู้ใช้

1. ขนาดหน้าจอ

ขนาดของหน้าจอบ่งบอกถึงพื้นที่แสดงผลของหน้าจอ วัดจากเส้นแทยงมุมของหน้าจอ มีหน่วยเป็นนิ้ว (“) ยิ่งค่ามาก หมายความว่าจอยิ่งมีขนาดใหญ่ มีพื้นที่แสดงผลมากขึ้น แต่ขนาดตัวเครื่องก็จะใหญ่ตามเช่นกัน

2. ความละเอียด

ความละเอียดของหน้าจอแสดงถึงจำนวนพิกเซลที่อยู่บนหน้าจอ ยิ่งจำนวนมาก หมายถึงภาพและตัวอักษรที่แาดงผลบนหน้าจอจะยิ่งคมชัดมากขึ้น

3. ความหนาแน่นของพิกเซล

ตัวเลขที่บ่งบอกว่าในพื้นที่แสดงผลต่อหนึ่งนิ้วมีจำนวนพิกเซลอยู่เท่าไหร่ ยิ่งตัวเลขมาก ภาพที่แสดงผลจะยิ่งมีความคมชัด ตัวเลขนี้จะช่วยให้เราสามารถเทียบความคมชัดของหน้าจอที่มีขนาดและความละเอียดต่างกันได้ง่ายขึ้น โดยความหนาแน่นพิกเซลของสมาร์ทโฟนควรมีค่าสูงกว่า 300 PPI

4. ชนิดของหน้าจอ

บ่งบอกถึงเทคโนโลยีที่ใช้ทำหน้าจอ โดยหน้าจอที่ใช้ในมือถือปัจจุบันจะมี 2 ชนิดหลักๆ คือ LCD และ OLED

LCD (Liquid Crystal Display)

หน้าจอชนิดนี้ถูกใช้ในสมาร์ทโฟนมาอย่างยาวนาน จอภาพ LCD ประกอบด้วยองค์ประกอบหลายชั้น ได้แก่ ชั้นไฟแบ็คไลท์ ชั้นของกระจกโพลาไรซ์ ชั้นของผลึกเหลว และกระจกโพลาไรซ์อีกชั้นหนึ่ง

การทำงานของหน้าจอชนิดนี้จะใช้ไฟแบ็คไลท์ส่องสว่างผ่านชั้นผลึกเหลว ซึ่งประกอบด้วยเซลล์ขนาดเล็กที่สามารถควบคุมการเปิดและปิดด้วยกระแสไฟฟ้า ด้วยการเลือกเปิดและปิดเซลล์ หน้าจอ LCD สามารถสร้างภาพและสีได้ โดยหนึ่งพิกเซลจะประกอบด้วยเซลล์สีสามสี RGB เพื่อนำมาผสานรวมกันเป็นสีที่ต้องการ

OLED (Organic Light Emitting Diode)

หน้าจอชนิดใหม่ที่ใช้ในสมาร์ทโฟนระดับท็อป และเริ่มกลายเป็นมาตรฐานหน้าจอใหม่ในปัจจุบัน หน้าจอ OLED ประกอบด้วยชั้นบางๆ ของวัสดุอินทรีย์ที่เปล่งแสงเมื่อมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน หน้าจอ OLED ไม่ต้องการแสงพื้นหลังเนื่องจากแต่ละพิกเซลจะเปล่งแสงได้เองเอง เมื่อปิดพิกเซล พิกเซลจะไม่เปล่งแสง ทำให้ได้สีดำจริง เมื่อเปิดใช้พิกเซล พิกเซลจะเปล่งแสง ทำให้ได้สีที่สว่างสดใส อีกจุดเด่นของหน้าจอชนิดนี้คือความยืดหยุ่น จึงสามารถทำหน้าจอที่สามารถโค้งงอและพับได้

จุดแตกต่างระหว่าง OLED และ LCD

AMOLED

AMOLED เป็นชื่อเครื่องหมายการค้าหน้าจอ OLED ที่ผลิตโดย Samsung ซึ่งมีชื่อเรียกรุ่นแยกย่อยอีกมากมาย เช่น sAMOLED, Fluid AMOLED, Dynamic AMOLED ซึ่งแต่ละชื่อก็อาจจะมีจุดเด่นที่ต่างกันไป

Retina Display

เป็นชื่อเครื่องหมายการค้าหน้าจอของ Apple ที่มีความหนาแน่นพิกเซลสูง

LTPO (Low-Temperature Polycrystalline Oxide)

เป็นชื่อเทคโนโลยีในการผลิตหน้าจอ OLED ที่มีจุดเด่นเรื่องประหยัดพลังงานและสามารถปรับรีเฟรชเรทของหน้าจอได้

5. รีเฟรชเรท

การทำงานของหน้าจอที่เราเห็นเป้นภาพเคลื่อนไหว ที่จริงแล้วเป็นการแสดงภาพนิ่งต่อๆ กันด้วยความเร็วสูง ค่านี้เป็นค่าที่เอาไว้บอกว่าในหนึ่งวินาทีสามารถแสดงผลภาพนิ่งได้กี่ภาพ ยิ่งค่าสูง จะสามารถแสดงผลภาพเคลื่อนไหวได้ลื่นไหลมากขึ้น โดยค่ารีเฟรชเรทมาตรฐานจะอยู่ที่ 60Hz ส่วนหน้าจอในรุ่นสูงๆ จะสามารถแสดงผลรีเฟรชเรทได้สูงถึง 120Hz โดยต้องแลกมากับการใช้พลังงานที่มากขึ้น ทำให้ในปัจจุบันมีหน้าจอที่สามารถปรับค่ารีเฟรชเรทอัตโนมัติตามการแสดงผลเพื่อลดการใช้พลังงาน

6. Contrast Ratio

เป็นค่าความต่างที่จอสามารถแสดงผลได้จากมืดสุดไปสว่างสุด โดยทั่วไปอัตราส่วนคอนทราสต์ของหน้าจอสมาร์ทโฟนจะแสดงเป็นอัตราส่วนของความสว่างของสีขาวที่สว่างที่สุดต่อความสว่างของสีดำที่มืดที่สุด ตัวอย่างเช่น อัตราส่วนคอนทราสต์ 1,000:1 หมายความว่าสีขาวที่สว่างที่สุดบนหน้าจอสว่างกว่าสีดำที่มืดที่สุด 1,000 เท่า

อัตราส่วนคอนทราสต์มาตรฐานของหน้าจอสมาร์ทโฟนอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับผู้ผลิตและรุ่น แต่โดยทั่วไปอัตราส่วนคอนทราสต์ที่ดีสำหรับหน้าจอสมาร์ทโฟนจะอยู่ที่ประมาณ 1000:1

7. Bit Depth

หมายถึงจำนวนของสีที่แตกต่างกันที่จอแสดงผลสามารถผลิตได้ ในหน้าจอสมาร์ทโฟน ความลึกของสีมักจะวัดเป็นบิตต่อพิกเซล (bpp) ยิ่งตัวเลขมากหมายความว่าสามารถแสดงสีได้มากขึ้น ตัวอย่างเช่น

• ความลึกของสี 8 บิตสามารถแสดงสีได้มากถึง 16.7 ล้านสี
• ความลึกของสี 10 บิตสามารถแสดงสีได้มากถึง 1.07 พันล้านสี
• ความลึกของสี 12 บิตสามารถแสดงสีได้มากถึง 68 พันล้านสี
• ความลึกของสี 14 บิตสามารถแสดงสีได้มากถึง 4 ล้านล้านสี

สีเพิ่มเติมที่เกิดจากความลึกของสีที่สูงขึ้นสามารถทำให้ภาพและวิดีโอดูสมจริงยิ่งขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่มีความแตกต่างของสีเล็กน้อย เช่น โทนสีผิวหรือเงา

8. Color Space

คือช่วงสีที่หน้าจอสามารถแสดงได้ ซึ่งจะส่งผลต่อความถูกต้องและความสดของสีที่แสดง Color Space ที่ใช้บ่อยที่สุดในหน้าจอสมาร์ทโฟนคือ sRGB และ DCI-P3 sRGB เป็นพื้นที่สีมาตรฐานที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการถ่ายภาพดิจิทัล และได้รับการออกแบบมาให้เข้ากันได้กับจอแสดงผล เครื่องพิมพ์ และเว็บเบราว์เซอร์ส่วนใหญ่

จอแสดงผลที่รองรับ sRGB สามารถสร้างสีได้อย่างแม่นยำภายในปริภูมิสี sRGB ซึ่งครอบคลุมประมาณ 35% ของสเปกตรัมสีที่มองเห็นได้ DCI-P3 เป็นพื้นที่สีที่พัฒนาขึ้นสำหรับอุตสาหกรรมภาพยนตร์และครอบคลุมช่วงสีที่กว้างกว่า sRGB จอแสดงผลที่รองรับ DCI-P3 สามารถสร้างสีได้มากขึ้นและสามารถแสดงภาพที่สดใสและแม่นยำยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในภาพยนตร์และวิดีโอ DCI-P3 ครอบคลุมประมาณ 53% ของสเปกตรัมสีที่มองเห็นได้ และมักใช้ในจอแสดงผลระดับไฮเอนด์

9. HDR10+, Dolby Vision

HDR10+ และ Dolby Vision เป็นเทคโนโลยี HDR ที่ออกแบบมาเพื่อปรับปรุงสี คอนทราสต์ และความสว่างของเนื้อหาวิดีโอ

HDR10+ เป็นมาตรฐานแบบเปิดที่พัฒนาโดย Samsung ร่วมกับ Amazon และใช้ข้อมูลเมตาแบบไดนามิกเพื่อปรับการตั้งค่า HDR แบบทีละฉากหรือแบบเฟรมต่อเฟรม HDR10+ ไม่มีค่าลิขสิทธิ์และได้รับการสนับสนุนโดยผู้ผลิตทีวีและบริการสตรีมต่างๆ เช่น Samsung, Amazon Prime Video และ Google Play Movies

Dolby Vision เป็นเทคโนโลยี HDR ที่เป็นกรรมสิทธิ์ซึ่งพัฒนาโดย Dolby Laboratories มันใช้ข้อมูลเมตาแบบไดนามิกเช่นกัน แต่ก็ยังมีความสามารถในการปรับการตั้งค่า HDR ในแต่ละพิกเซล ซึ่งช่วยให้เนื้อหา HDR มีความแม่นยำยิ่งขึ้น Dolby Vision ยังรองรับขอบเขตสีและระดับความสว่างที่หลากหลายกว่า HDR10+ ซึ่งช่วยให้ได้ภาพที่สดใสและเหมือนจริงมากขึ้น Dolby Vision ได้รับการสนับสนุนโดยผู้ผลิตทีวีและบริการสตรีมต่างๆ เช่น LG, Sony, Netflix และ Disney+

10. Touch sampling

เมื่อคุณสัมผัสหน้าจอสมาร์ทโฟนของคุณ เซ็นเซอร์รับการสัมผัสของหน้าจอจะตรวจจับตำแหน่งที่คุณสัมผัสและส่งข้อมูลนี้ไปยังหน่วยประมวลผลของโทรศัพท์ ซึ่งจะแปลการสัมผัสเป็นการกระทำ เช่น การเลื่อนหรือแตะที่ไอคอน อัตราที่เซ็นเซอร์หน้าจอสัมผัสตรวจจับและรายงานข้อมูลนี้เรียกว่า Touch sampling ซึ่งโดยทั่วไปจะวัดเป็นเฮิรตซ์ (Hz)

Touch sampling ที่สูงขึ้นหมายความว่าเซ็นเซอร์สามารถตรวจจับและรายงานการสัมผัสได้รวดเร็วและแม่นยำยิ่งขึ้น ซึ่งส่งผลให้ประสบการณ์การสัมผัสราบรื่นและตอบสนองได้ดีขึ้น ตัวอย่างเช่น หากสมาร์ทโฟนของคุณมีอัตรา Touch sampling ที่ 120Hz หมายความว่าเซ็นเซอร์หน้าจอกำลังตรวจจับและรายงานอินพุตการสัมผัส 120 ครั้งต่อวินาที

สมาร์ทโฟนสมัยใหม่หลายรุ่นมีอัตรา Touch sampling ที่ 120Hz หรือสูงกว่า ซึ่งสามารถช่วยลดความล่าช้าของอินพุตและปรับปรุงประสบการณ์การสัมผัสโดยรวม สมาร์ทโฟนระดับไฮเอนด์บางรุ่นมีอัตราการสุ่มตัวอย่างการสัมผัสสูงถึง 240Hz หรือ 360Hz ซึ่งจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับเกมเมอร์หรือใครก็ตามที่ต้องการประสบการณ์การสัมผัสที่ตอบสนองได้ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

11. ความสว่าง

หมายถึงปริมาณแสงที่หน้าจอปล่อยออกมา ปกติจะวัดเป็นหน่วยของ nits

Typical Brightness

หมายถึงความสว่างสูงสุดที่จอแสดงผลสามารถทำได้ภายใต้สภาวะการทำงานปกติ โดยปกติจะอยู่ที่ประมาณ 300 ถึง 500 nits ซึ่งสว่างเพียงพอสำหรับการใช้งานในร่มที่สะดวกสบายในสภาพแสงส่วนใหญ่

Global Brightness

หมายถึงระดับความสว่างที่ใช้อย่างสม่ำเสมอทั่วทั้งหน้าจอ โดยไม่คำนึงถึงเนื้อหาที่แสดงอยู่ นี่คือระดับความสว่างมาตรฐานที่ผู้ใช้ส่วนใหญ่จะเห็นเมื่อใช้สมาร์ทโฟน

HBM (High Brightness Mode)

เป็นคุณสมบัติที่พบในสมาร์ทโฟนบางรุ่น ซึ่งช่วยให้หน้าจอเพิ่มระดับความสว่างได้ชั่วคราวเพื่อให้ดูได้ง่ายขึ้นในสภาพแวดล้อมกลางแจ้งที่มีแสงจ้า โดยปกติแล้ว HBM จะเปิดใช้งานโดยอัตโนมัติเมื่อเซ็นเซอร์วัดแสงของโทรศัพท์ตรวจพบแสงโดยรอบในระดับสูง

Peak Brightness

ค่านี้จะเป็นค่าที่บอกความสว่างสูงสุดที่หน้าจอสามารถทำได้ ซึ่งอาจจะสว่างสูงได้ถึง 1,500 nits เลยทีเดียว ซึ่งจะใช้งานเมื่อหน้าจอต้องการแสดงผลแบบ HDR เพื่อให้แสดงสีสันและคอนทราสต์ได้มากที่สุด

12. PWM Dimming

Pulse Width Modulation (PWM) เป็นเทคนิคที่ใช้ในการปรับความสว่างของหน้าจอโดยการเปิดและปิดจออย่างรวดเร็วด้วยความถี่สูง

PWM Dimming มักใช้ในหน้าจอสมาร์ทโฟน เนื่องจากช่วยให้ควบคุมความสว่างได้อย่างแม่นยำและมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม บางคนอาจปวดตาหรือปวดศีรษะเมื่อดูหน้าจอที่ใช้การหรี่แสง PWM ที่ความถี่ต่ำ

JNCD และ Delta E

JNCD ย่อมาจาก Just Noticeable Color Difference และหมายถึงความแตกต่างของสีที่น้อยที่สุดที่มนุษย์สามารถรับรู้ได้ JNCD เท่ากับ 1 หมายความว่าความแตกต่างของสีนั้นน้อยที่สุดที่มนุษย์จะสังเกตุเห็นด้วยตาเปล่าได้ ค่า JNCD ที่ 2 หรือต่ำกว่าถือว่าดี ในขณะที่ค่าที่ 3 หรือสูงกว่าอาจส่งผลให้เกิดข้อผิดพลาดของสีที่มองเห็นได้ซึ่งอาจรู้สึกรบกสนสายตา

Delta E คือการวัดความแตกต่างระหว่างสีสองสี โดยทั่วไปคือสีที่ผลิตโดยจอภาพและสีที่ตั้งใจผลิต Delta E คำนวณจากความแตกต่างระหว่างค่าพื้นที่สี Lab* ของสองสี พื้นที่สี Lab* คือโมเดลสีสามมิติที่แสดงสีตามความสว่างที่รับรู้ได้ (L*) แกนสีแดง-เขียว (a*) และแกนสีน้ำเงิน-เหลือง (b*) ค่า Delta E เท่ากับ 1 หรือน้อยกว่านั้นถือว่ามีความแม่นยำของสีที่ดีเยี่ยม ในขณะที่ค่า 2 หรือน้อยกว่านั้นถือว่าดี

ทั้ง JNCD และ Delta E เป็นตัวเลขที่มีประโยชน์สำหรับการประเมินความถูกต้องของสีของหน้าจอ โดย JNCD ให้ความสำคัญกับความสามารถของดวงตามนุษย์ในการรับรู้ความแตกต่างของสี ในขณะที่ Delta E เป็นการวัดทางเทคนิคมากกว่า ค่าทั้งสองมักใช้ในอุตสาหกรรมการแสดงผลเพื่อประเมินความถูกต้องของสีและตรวจสอบให้แน่ใจว่าจอภาพสามารถผลิตสีที่แม่นยำและสม่ำเสมอได้

และนี่คือคำศัพท์ที่ควรรู้สำหรับการอ่านสเปคหน้าจอของสมาร์ทโฟนครับ